Lên Tây Bắc khám phá lễ hội Gầu Tào Sapa đặc sắc

Trong bức tranh đa sắc của Sapa, Lễ hội Gầu Tào hiện lên như một điểm nhấn rực rỡ, là tiếng vọng từ ngàn xưa, nơi con người giao hòa với đất trời, gửi gắm ước vọng về một cuộc sống ấm no, hạnh phúc. Điều gì đã làm nên sự đặc biệt, sức hút khó cưỡng của Lễ hội Gầu Tào? Hãy cùng chúng tôi khám phá hành trình tìm về cội nguồn, ý nghĩa sâu sắc và những nét văn hóa độc đáo làm nên một lễ hội không thể bỏ lỡ khi ghé thăm Sapa mỗi độ xuân về.

“Gầu Tào” – Tiếng gọi của niềm vui và ước nguyện thiêng liêng

Trong tiếng Mông, “Gầu Tào” mang ý nghĩa giản dị nhưng đầy sức sống: “vui chơi ngoài trời”. Chính vì lẽ đó, Lễ hội Gầu Tào được hiểu nôm na là một hội xuân tưng bừng, náo nhiệt, diễn ra giữa không gian bao la của núi rừng, bản làng.

Hàng năm, vào dịp hội xuân lớn nhất này, người Mông khắp các bản xa gần lại nô nức tề tựu, dâng lên thần linh những ước mong chân thành nhất. Không chỉ cầu mong con cái đề huề, khỏe mạnh, họ còn khấn cầu sức khỏe dồi dào cho bản thân và gia đình, hy vọng mọi điều may mắn sẽ đến, mùa màng bội thu, và một cuộc sống ấm no, sung túc, thịnh vượng sẽ trải dài khắp các thôn bản.

Lễ hội Gầu Tào không chỉ là dịp để vui chơi mà còn là khoảnh khắc thiêng liêng để mỗi người Mông nhìn lại một năm đã qua, gửi gắm niềm tin vào những điều tốt đẹp ở phía trước. Đây là cầu nối giữa thế giới hiện tại và thế giới tâm linh, nơi mà những ước nguyện sâu xa nhất của con người được thắp sáng và truyền tải.

Dấu ấn thời gian: Nguồn gốc và sự phát triển của Lễ hội Gầu Tào

Lễ hội Gầu Tào đã tồn tại từ rất lâu đời trong đời sống của người Mông tại các bản làng ẩn mình trong dãy Hoàng Liên Sơn hùng vĩ, đặc biệt là khi xuân sang. Ban đầu, lễ hội này thường gắn liền với những câu chuyện cầu con của các cặp vợ chồng hiếm muộn.

Theo truyền thuyết, nếu một gia đình Mông đã kết hôn lâu năm mà chưa có con, người chồng sẽ lên một quả đồi cao, thành tâm cầu xin các vị thần đồi, thần núi phù hộ ban cho một mụn con trai như ý. Sau khi lời cầu xin được chấp thuận và người vợ may mắn sinh con, gia đình đó sẽ tổ chức Lễ hội Gầu Tào trong 3 hoặc 5 năm liên tiếp như một lời tạ ơn các vị thần.

Lễ hội Gầu Tào ngày ấy thường do chính gia đình được thần linh ban phước đứng ra tổ chức, với sự giúp đỡ của họ hàng, anh em và bà con lối xóm. Một điểm đặc biệt là chỉ những gia đình khá giả, có điều kiện kinh tế mới có thể đứng ra tổ chức một lễ hội quy mô như vậy. Điều này cho thấy sự trọng vọng và ý nghĩa thiêng liêng của lễ hội trong đời sống tinh thần của người Mông.

Theo thời gian, Lễ hội Gầu Tào đã vượt ra khỏi khuôn khổ một gia đình để trở thành ngày hội chung của cả cộng đồng. Trong những năm gần đây, không chỉ riêng Sapa, lễ hội này còn được tổ chức rộng khắp tại nhiều buôn làng người Mông khác như Pha Long (Mường Khương), San Sả Hồ, Phong Liên (Bảo Thắng) và nhiều nơi khác ở Tây Bắc, tạo nên một bầu không khí đầu xuân tươi vui, rộn ràng khắp các bản làng.

Ý nghĩa của lễ hội cũng được mở rộng hơn, không chỉ dừng lại ở việc cầu con cái mà còn là dịp để cầu sức khỏe, may mắn, cầu cho mùa màng bội thu, và một cuộc sống ấm no, sung túc cho toàn thể cộng đồng. Sự phát triển này khẳng định vai trò ngày càng quan trọng của Lễ hội Gầu Tào trong việc gắn kết cộng đồng và bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc Mông.

Thời gian hội tụ: Khi nào Lễ hội Gầu Tào Sapa diễn ra?

Theo truyền thống xa xưa, Lễ hội Gầu Tào thường được tổ chức từ ngày mùng 2 đến ngày mùng 4 Tết Âm lịch, trùng với những ngày đầu tiên của năm mới, khi vạn vật đâm chồi nảy lộc và không khí xuân tràn ngập khắp nơi. Đây là thời điểm lý tưởng để người dân gác lại mọi lo toan, bộn bề của năm cũ để cùng nhau sum vầy, vui chơi và gửi gắm những ước nguyện tốt đẹp.

Ngoài ra, ở nhiều vùng khác có cộng đồng người Mông sinh sống, họ thường chọn ngày Thìn (ngày rồng) đầu tiên trong năm để tổ chức hội. Quan niệm này xuất phát từ mong muốn một năm mới mưa thuận gió hòa, mùa màng phát triển tốt tươi, mang lại cuộc sống ấm no cho mọi nhà. Dù tổ chức vào thời điểm nào, Lễ hội Gầu Tào luôn là điểm hẹn của niềm vui, của sự đoàn kết và của những hy vọng mới.

Khám phá những nét đặc sắc trong Lễ hội Gầu Tào Sapa – ngày hội xuân lớn nhất của cộng đồng người Mông

Việc tổ chức Lễ hội Gầu Tào là một công việc đòi hỏi sự chuẩn bị công phu và sự chung tay của cả cộng đồng. Trước đây, một gia đình trong bản sẽ đứng ra chủ trì, với sự hỗ trợ đắc lực của anh em, họ hàng thân thích cùng các già làng, trưởng bản uy tín.

Gia đình chủ hội phải nhờ một người có kinh nghiệm và được cả làng tin tưởng đảm nhận vai trò chủ lễ – người sẽ điều hành mọi nghi thức quan trọng. Bên cạnh đó, sẽ có một người làm chủ cúng, một đội bảo vệ để đảm bảo an ninh cho lễ hội và một đội lo việc nấu ăn phục vụ bà con tham dự. Sự phân công rõ ràng này thể hiện tính tổ chức cao và tinh thần đoàn kết của người Mông khi chuẩn bị cho Lễ hội Gầu Tào.

Địa điểm tổ chức Lễ hội Gầu Tào thường là những khu vực đất bằng phẳng, rộng rãi, có đủ không gian cho hàng trăm người tham gia các hoạt động vui chơi, ca hát. Thường thì đó sẽ là một quả đồi rộng, một thung lũng xanh mướt, nơi có thể thu trọn vẻ đẹp của núi rừng Sapa vào tầm mắt.

Trước ngày diễn ra chính thức, gia đình chủ hội sẽ cử người dựng cây nêu – một biểu tượng linh thiêng và là điểm báo hiệu quan trọng cho dân làng biết địa điểm tổ chức Lễ hội Gầu Tào trong năm. Cây nêu sừng sững giữa không gian bao la như một lời mời gọi, thu hút mọi người từ khắp các bản làng về tụ họp.

Đối với những người họ hàng, anh em ở xa, gia đình sẽ cử người đến tận nơi để mời họ về chung vui. Và một điều đặc biệt là không cần lời mời chính thức, khi biết tin, mọi người trong làng sẽ tự động thông báo cho nhau, cùng nhau đổ về xem hội, tạo nên một bầu không khí náo nhiệt và thắm đượm tình đoàn kết, gắn bó.

Cây nêu – Biểu tượng của sự linh thiêng và kết nối tâm linh:

Cây nêu là linh hồn, là biểu tượng không thể thiếu trong Lễ hội Gầu Tào của người Mông. Vì mang ý nghĩa linh thiêng, cây nêu luôn được chọn lựa rất kỹ càng: phải là cây thẳng, không bị sâu bệnh, ngọn không bị cụt và quan trọng nhất là không được đổ gãy. Trước khi chặt cây, người chủ cúng hoặc chủ nhà phải thắp hương xin phép các vị thần linh, sau đó mới tiến hành chặt.

Điều đặc biệt là khi chặt, cây nêu không được đổ chạm đất, và ngọn cây phải ngả về hướng Đông – hướng của sự sống, sự sinh sôi nảy nở. Trên đường khiêng cây về, cũng không được đặt cây xuống đất hay để bất cứ ai bước qua, thể hiện sự tôn kính tuyệt đối đối với biểu tượng này.

Sau khi mang về, cây nêu cũng chưa được dựng ngay. Người chủ cúng hoặc chủ nhà phải mổ gà, thắp hương khấn các vị thần đồi, thần núi, xin phép họ đồng ý cho gia đình tổ chức Lễ hội Gầu Tào tại địa điểm đã chọn rồi mới tiến hành dựng cây. Số lượng cây nêu có thể khác nhau tùy theo từng vùng.

Người Mông ở Mường Khương thường dựng một cây nêu, trong khi ở Yên Minh, Đồng Văn (Hà Giang) lại dựng ba cây, tượng trưng cho ba chiếc cột chống trời theo quan niệm của họ. Trên thân cây nêu, người Mông thường treo một dải vải chàm màu đen hoặc đỏ, một cút rượu, một túm ngô, thóc và một xâu tiền bạc – những vật phẩm thể hiện sự sung túc, ấm no.

Dưới gốc nêu, một chum rượu lớn được đặt sẵn để thết đãi khách thập phương và bà con đến chung vui. Ngọn nêu luôn quay về hướng Đông, bởi đó là hướng mặt trời mọc, mang ý nghĩa của sự khởi đầu mới, sự phát triển dồi dào. Cây nêu trong Lễ hội Gầu Tào không chỉ là một cột mốc mà còn là cầu nối tâm linh, giúp những lời khấn nguyện của con người bay cao đến các vị thần ở trời xanh.

Khi mọi công tác chuẩn bị đã hoàn tất, ngày lễ và hội chính của Lễ hội Gầu Tào sẽ chính thức bắt đầu, hứa hẹn mang đến những trải nghiệm văn hóa độc đáo và khó quên.

Phần Lễ: Nơi lời khấn nguyện bay cao

Phần lễ của Lễ hội Gầu Tào là khoảnh khắc trang nghiêm, linh thiêng nhất. Người chủ hội sẽ mổ gà, lợn, hoặc thậm chí là bò tùy theo lời đã khấn hứa với thần linh. Thường thì năm đầu tiên họ sẽ mổ lợn, năm thứ hai ba con, và năm cuối cùng có thể là một con co (một loại dê rừng) hoặc một con bò. Đây là những lễ vật quý giá, thể hiện lòng thành kính và biết ơn sâu sắc.

Sau khi lễ vật được chuẩn bị chu đáo, người chủ cúng sẽ thắp hương, sau đó cắm dưới gốc cây nêu để khấn các vị tổ tiên. Lời khấn thường vang lên với sự thành kính, kể về lời hứa của gia đình với các vị thần đồi, thần núi khi cầu xin con cái, và giờ đây, họ tổ chức Lễ hội Gầu Tào để tạ ơn và mời gọi anh em người Mông khắp nơi về dự.

Đồng thời, họ cũng mời hai vị thần về nhận lễ, phù hộ cho con cháu được khỏe mạnh, làm ăn thuận lợi, mùa màng tươi tốt. Nghi thức này không chỉ là sự tạ ơn mà còn là sự tái khẳng định mối giao cảm thiêng liêng giữa con người và thế giới thần linh.

Phần Hội: Bản hòa ca của sắc màu và âm thanh núi rừng

Khi phần lễ trang trọng kết thúc, không khí của Lễ hội Gầu Tào sẽ chuyển mình sang một giai đoạn hoàn toàn khác: phần hội, với một loạt các hoạt động sinh hoạt văn hóa độc đáo, sôi động và đầy màu sắc. Đây là lúc cả bản làng cùng nhau vui chơi, thể hiện tài năng và gắn kết cộng đồng.

Một trong những điểm nhấn của phần hội là các điệu múa truyền thống như múa khèn, múa sinh tiền, múa gậy. Những chàng trai Mông trong trang phục rực rỡ sẽ thể hiện sự dẻo dai, khéo léo và sức mạnh của mình qua từng điệu múa, tiếng khèn vang vọng khắp núi rừng, tiếng sinh tiền leng keng tạo nên một bản hòa âm sống động.

Các cuộc thi bắn nỏ, đấu võ cũng là những hoạt động thu hút đông đảo người xem, nơi các chàng trai có thể phô diễn tài năng và tinh thần thượng võ của mình. Những người không tham gia sẽ đứng ngoài, vỗ tay hò reo cổ vũ, khiến bầu không khí cả một vùng hội trở nên náo nhiệt và sống động hơn bao giờ hết.

Khi đêm về, Lễ hội Gầu Tào lại mang một vẻ đẹp lãng mạn và huyền ảo riêng. Những chàng trai, cô gái sẽ cùng nhau thi thố, thổ lộ tâm tình qua tiếng đàn môi réo rắt, tiếng sáo du dương hoặc những lời hát giao duyên kín đáo qua hát ống.

Có một điểm đặc biệt và độc đáo tại Lễ hội Gầu Tào mà ít lễ hội nào có được: những đôi trai gái đã có vợ, có chồng trong ngày hội này đều được tự do tìm bạn tình, tạm gác lại mọi luật lệ đời thường, để tìm thấy sự đồng điệu trong tâm hồn. Đây là một nét văn hóa thể hiện sự phóng khoáng và đề cao cảm xúc tự nhiên của con người trong khoảnh khắc giao mùa thiêng liêng. Khi cuộc thi hát kết thúc, đội nào hát hay, hát giỏi sẽ được gia chủ mời rượu, thể hiện sự trân trọng tài năng và tấm lòng của họ.

Lễ hội Gầu Tào thường kéo dài từ ba đến năm ngày, tùy theo quy mô và điều kiện của từng bản làng. Sau những ngày vui chơi, ca hát, mọi người sẽ trở về với cuộc sống đời thường, mang theo những kỷ niệm đẹp, những ước nguyện mới và tinh thần đoàn kết được củng cố. Họ chia tay nhau trong sự tiếc nuối, nhưng cũng không quên gửi vào những chén rượu lời hứa hẹn gặp lại vào mùa Lễ hội Gầu Tào năm sau, thật đặc biệt đúng không?

Lễ hội Gầu Tào không chỉ là một sự kiện văn hóa đơn thuần mà còn là bức tranh sống động về đời sống tinh thần phong phú của người Mông. Đến với Lễ hội Gầu Tào ở Sapa, bạn sẽ có dịp hòa mình vào không khí âm nhạc đậm đà bản sắc, chiêm ngưỡng những điệu múa truyền thống uyển chuyển, lắng nghe những lời hát giao duyên say đắm và hiểu hơn về những giá trị văn hóa ngàn đời được gìn giữ qua bao thế hệ.

Đây chắc chắn là một trải nghiệm khó quên, là cơ hội để bạn khám phá một Sapa rất khác, rất chân thực và đầy mê hoặc. Nếu có dịp về với mảnh đất Lào Cai vào những ngày đầu xuân, đừng bỏ lỡ cơ hội được một lần trải nghiệm bầu không khí sôi động, náo nhiệt nơi Lễ hội Gầu Tào bạn nhé.

Còn nếu bạn đang lên kế hoạch cho chuyến đi Sapa sắp tới và muốn tìm thêm lựa chọn phù hợp với nhu cầu thì ghé ngay Voucher Sapa. Tại đây, bạn có thể dễ dàng tham khảo và đặt trước hàng loạt tour trải nghiệm, combo nghỉ dưỡng, voucher khách sạn, vé tham quan và các gói dịch vụ tiện lợi – tất cả đều được cập nhật thường xuyên, giá rõ ràng và minh bạch.

XEM THÊM:

Khám phá 11 lễ hội Sapa là tinh hoa văn hóa Tây Bắc

Lễ hội Tết cơm mới Sapa – Hồn lúa ngàn đời và sức sống bản làng

Nguồn: https://vouchersapa.vn/